Aanpak van G1000

De Stichting G1000.nu heeft een eigen methode ontwikkeld, geïnspireerd op de G1000 in België in 2011. Het initiatief voor een G1000 Burgerberaad kan van iedereen of elke organisatie uitgaan. Het vinden van partners om een coalitie te vormen is de eerste stap. G1000.nu kan in deze fase al ondersteunen. De partners gaan met elkaar en met G1000.nu een overeenkomst aan, waarin kenmerken van het proces en de opvolging worden geborgd:

• De partners committeren zich volledig aan de uitgangspunten van de G1000;
• De onafhankelijkheid van de G1000 wordt gegarandeerd;
• De partners verantwoorden publiekelijk hoe zij met de resultaten omgaan;
• De G1000 wordt onder eigen vlag georganiseerd en los van de overheid gepositioneerd;
• De partners leveren menskracht tbv de organisatie, de begeleiding en de opvolging;
• G1000.nu levert het concept, begeleidt en superviseert het projectteam bij de uitvoering, modereert en produceert de bijeenkomsten en begeleidt het natraject.

Kenmerk van een G1000 Burgerberaad is dat er veel mensen kunnen deelnemen. Tot wel duizend aan toe, afhankelijk van de omvang van de gemeenschap. Bij een G1000 Burgerberaad zit ‘het hele systeem’ in de zaal. In het geval van een gemeente zijn dit de volgende groepen, als een reële afspiegeling van de gemeenschap:

• 62,5% Inwoners
• 12,5% Werkgevers/professionals
• 12,5% Ambtenaren en politici
• 12,5% Vrijdenkers

Een G1000 Burgerberaad begint met een open vraag, vaak over een specifiek vraagstuk, zoals “Wat vind jij belangrijk voor de toekomst van …?”. Die vraag is het startpunt van de dialoog; in het vervolg bepalen deelnemers zelf waarover ze het met elkaar willen hebben. In hun eerste bijeenkomst, de Burgertop, stellen ze de agenda vast. Dat doen ze door in wisselend samengestelde kleine groepjes met elkaar in dialoog te gaan. In het vervolg gaan deelnemers in Werkplaatsen de samen gekozen thema’s uitwerken tot voorstellen. Tijdens deze fase, het Burgerforum, komen ze meerdere keren bijeen. Een G1000 Burgerberaad eindigt met de Burgerraad, waar alle deelnemers weer samen komen om te stemmen over de voorstellen die door de Werkplaatsen zijn gemaakt. Voorstellen met genoeg steun komen in het Burgerakkoord. Dat wordt aangeboden aan de politiek en de samenleving. Vanuit de deelnemers wordt een monitor-klankbordgroep gevormd die betrokken blijft bij de opvolging van het Burgerakkoord. Een G1000 Burgerberaad duurt gemiddeld ongeveer vier maanden.

Bekijk verder het YouTube-kanaal van G1000.nu en de website.

Fase 1 Voorbereiding

Een goede voorbereiding is nodig om impact te kunnen hebben. De geloofwaardigheid van het burgerberaad wordt hier gefundeerd.

Stap 1.1 Ontwerp

Het ontwerp van een burgerberaad wordt bij voorkeur gemaakt door een onafhankelijke groep deskundigen. Daarin werken burgerberaad-experts samen met deskundigen op het gebied van de vraag die aan de orde is. De elementen van het ontwerp zijn de tijd, de vraag en de opvolging.

De deskundigen schatten in hoeveel tijd de deelnemers nodig zullen hebben om te leren over de vraag, met elkaar te overleggen en aanbevelingen op te stellen. De beschikbare tijd van de deelnemers en de totale doorlooptijd van het proces zijn hierbij af te wegen elementen, die samenhangen met de hoeveelheid geld die verworven moet worden of beschikbaar is. Vaak zie je een ontwerp met een doorlooptijd van zes maanden, waarin de deelnemers één weekend per maand bij elkaar komen.

De vraag is onderdeel van de uitnodiging aan de deelnemers, maar wordt door de deelnemers zelf in de eerste bijeenkomst aangescherpt. Hierdoor worden zij meer eigenaar van het proces én van het resultaat. De deskundigen zorgen met de vraagsteller (de politiek) voor inperking van de vraag, zodat deze in de beschikbare tijd kan worden behandeld. De vraag moet wel complex en controversieel blijven; voor een eenvoudige vraag is geen burgerberaad nodig. Een breed vraagstuk kan worden opgedeeld in deelvragen die in afzonderlijke burgerberaden worden behandeld.

Het opvolgingsplan is een essentieel onderdeel van de voorbereiding. De politiek  moet beslissen wat met de resultaten zal worden gedaan. De deelnemers en het publiek moeten hiervan op de hoogte zijn. In welke setting zullen de aanbevelingen door de politiek worden besproken? Na hoeveel tijd zal welk deel van de overgenomen aanbevelingen zijn uitgevoerd? Wie hebben de taak en het budget om de uitvoering te monitoren en erover te publiceren? De opdrachtgever verbindt zich in het gunstigste geval vooraf aan de resultaten en de opvolging.

Stap 1.2 Selectie van deelnemers

Meestal zijn er 100 tot 150 deelnemers. Het is niet mogelijk om je aan te melden als deelnemer. De selectie verloopt via gewogen lotingen. Bij de eerste loting van een groot aantal mensen (bijvoorbeeld 10.000) uit de bevolkingsadministratie kan worden gewogen voor kenmerken die in de bevolkingsadministratie aanwezig zijn, zoals geslacht, woonplaats, leeftijd of afkomst. Data-analyse van de bevolkingsadministratie wordt gebruikt om te bepalen in welke verhoudingen de kenmerken voorkomen in de bevolking en dus ook in de selectie moeten voorkomen. Deze personen ontvangen een officiële uitnodigingbrief met eenvoudige uitleg. Wie bereid is deel te nemen, geeft in haar reactie andere kenmerken op, zoals inkomen en opleidingsniveau. Er wordt alleen gevraagd naar kenmerken die van belang zijn voor het samenstellen van een groep die een afspiegeling is van de bevolking, zodat elke inwoner zich kan herkennen in een of enkele van de deelnemers.

Er wordt ook gevraagd naar de houding van de deelnemer ten aanzien van de vraag: ‘vind je het belangrijk of onbelangrijk dat de overheid maatregelen neemt op dit gebied?’ Hierdoor wordt bereikt dat ook sceptici zullen deelnemen aan het burgerberaad. De resultaten kunnen dan minder gemakkelijk ter zijde worden gelegd met als argument ‘dat alle deelnemers vooraf al voorstanders van maatregelen waren’.

De tweede selectieronde is bedoeld om uit de positieve reacties te komen tot de uiteindelijke groep deelnemers en een lijst met reserve-deelnemers. In deze selectie worden de kenmerken uit de eerste selectieronde én de opgevraagde kenmerken meegenomen. CBS-gegevens en rapportages van wetenschappelijk onderzoek worden gebruikt om te bepalen hoe deze kenmerken verdeeld zijn in de bevolking als geheel.

De tweede uitnodigingsbrief wordt opgevolgd door een telefoontje om mensen met twijfel te bewegen zich beschikbaar te stellen. Argumenten hierbij zijn:
– je hoeft geen kennis te hebben over het vraagstuk;
– iedereen kan in een goed begeleid proces tot een verstandig oordeel komen;
– er is goede begeleiding en hulp aanwezig;
– er is een vergoeding mogelijk voor gederfde inkomsten en kosten van kinderopvang, reizen e.d..

Stap 1.3 Transparantie en zichtbaarheid

Het algemene publiek moet weten dat het burgerberaad plaats vindt en de informatie die de deelnemers verwerven, moet beschikbaar zijn voor iedereen. Zo wordt het voor iedereen mogelijk om inhoudelijk deel te nemen aan het proces. Dit vergroot het vertrouwen in het burgerberaad en het draagvlak voor de resultaten.

Een publiekscampagne wordt hiervoor ontworpen en uitgevoerd voorafgaande aan de start van het burgerberaad en doorlopend tot en met de opvolging. Het budget hiervoor is een deel van het totale budget van het burgerberaad.

Tijdens het burgerberaad dient een kennisomgeving beschikbaar te zijn met alle teksten en presentaties die de deelnemers krijgen. Dit kan door live-streams uit te zenden en op te nemen. Van deskundigen wordt een profiel geschetst, waarin wordt uitgelegd waarom ze worden uitgenodigd en welke invalshoek ze hebben. Uit de invalshoeken moet blijken dat van eenzijdigheid geen sprake is.

De pers heeft een belangrijke rol bij de voorlichting van het grote publiek. Er dienen ruimte mogelijkheden te zijn om bijeenkomsten bij te wonen, mensen te interviewen, documentaires te maken en journalistieke settingen te creëren. De ruimte voor de deelnemers om in een veilige omgeving met elkaar te overleggen dient te worden gerespecteerd.

Stap 1.4 Het mandaat

De impact van het burgerberaad hangt voornamelijk af van het mandaat: is aan het burgerberaad autoriteit verleend en heeft de politiek zich opengesteld voor het ontvangen van de aanbevelingen? De mate van politiek commitment kan verschillen van ‘we zullen de aanbevelingen in een openbaar debat bespreken’ tot ‘we zullen de aanbevelingen omzetten in wet- en regelgeving’. Ertussenin ligt ‘we zullen alleen met zware argumenten afwijken van de aanbevelingen’.

Een duidelijk mandaat dat vooraf bekend is bij de deelnemers en het publiek is noodzakelijk voor een serieus te nemen burgerberaad. Het mandaat wordt verleend door het politieke orgaan dat de bevoegdheden bezit om de aanbevelingen over te nemen. Hiermee hangt samen dat de aanbevelingen zich moeten beperken tot zaken waarin het orgaan bevoegd is of bevoegheid kan verwerven.

Politici en ambtenaren kunnen worden uitgenodigd als experts in de lerende fase van het burgerberaad. Dit versterkt hun betrokkenheid bij het burgerberaad als serieus te nemen orgaan en hun bereidheid om iets te doen met de resultaten.

Maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven  wordt vooraf gevraagd het burgerberaad te ondersteunen. Door brede steun wordt het burgerberaad nog meer uit de politieke sfeer gehaald. De nadruk komt dan te liggen op de kwaliteit van de inhoud en van het proces van het maken van afwegingen.