Doorlopende burgerparticipatie vereist!
Blog door Rob Rietveld – Nederlands Platform Burgerparticipatie en Overheidsbeleid
In de laatste jaren zijn burgerparticipatie en burgerberaden zich stevig aan het vestigen in Nederland. Maatschappelijk is de weerstand tegen veranderingen in de directe woon- en leefomgeving geïnitieerd door overheden/gemeentes etc. groot en we laten het niet zomaar meer “over ons heen komen”, we willen erbij betrokken worden, meepraten, meebeslissen.
De overheid is mede daarom begonnen burgers meer te betrekken bij besluitvorming. Dergelijke veranderingen/plannen zijn echter vaak een gevolg van eerdere beleidsbeslissingen. Niet zelden geven bewoners en andere belanghebbenden aan dat ze juist in de fase waarin de plannen worden gemaakt, betrokken willen worden. Daarna zijn immers veel belangrijke keuzes al gemaakt. Daarom doen overheden er goed aan om burgers mee te nemen in de fase van de beleidsmatige beslissingen. Hiervoor is een burgerberaad een heel mooi instrument gebleken: zo denken en praten burgers aan de voorkant van het veranderingsproces mee, en adviseren zij bestuur en politiek: wat vinden burgers belangrijk?
We moeten ons wel realiseren dat achter deze beleidsbeslissingen ook een vervolgtraject ligt. De uitkomsten van een burgerberaad zullen vertaald moeten worden naar projecten die uitgevoerd gaan worden, of verdere detaillering van het beleid. Wat dan speelt is dat andere “belanghebbenden” van de kans gebruik maken om invloed uit te oefenen op het proces. Waar bij het burgerberaad de dialoog wordt gevoerd door mensen uit de gehele breedte van de maatschappij (diversiteit en representativiteit) en deelnemers zich niet als direct belanghebbenden opstellen, is dat in het vervolgtraject (zeker bij de realisatie) vaak anders. Daarom is het noodzakelijk om al vanaf de start een plan te hebben voor burgerparticipatie ná het burgerberaad, en hoe dit in te richten.
Een bijzonder voorbeeld hiervan is het door het NPBO uitgevoerde burgerberaad bij de RES Foodvalley. Hier heeft het burgerberaad een advies uitgebracht (via een delegatie) aan de daar ingestelde stakeholdertafel (MGA-tafel). Dit advies werd breed omarmd door deze tafel (inclusief alle acht betrokken wethouders). De uitwerking moest echter nog wel naar de verschillende betrokken gemeentes gaan voor accordering. Het was mooi geweest als in deze gemeenten de uitkomst van de stakeholdertafel de basis zou zijn geweest voor een nieuw burgerberaad binnen de eigen gemeente binnen het kader en de adviezen van het uitgevoerde burgerberaad op RES-regio niveau. Hierdoor zou het meer een advies van de eigen burgers zijn geworden en ook nog eens verrijkt kunnen worden met specifieke gemeentelijke aspecten. Hier zouden ook de deelnemers van het oorspronkelijke, regionale, burgerberaad een inbrengende rol kunnen spelen. Nu werden in sommige gemeenten de uitkomsten door gemeenteraden aan de kant geschoven.
Het is dus nodig dat al tijdens het opstellen van het advies (of aanbevelingen) vanuit een burgerberaad er nagedacht en geadviseerd wordt over de volgende stappen en de manier waarop daar invulling kan worden gegeven aan de burgerparticipatie. Hiermee kunnen overheden zorgen voor een participatieketting die doorloopt tot in de realisatiefase. Zo wordt de inbreng vanuit het burgerberaad, van burgers dus, geborgd en maakt de overheid samen met die burgers in elke stap een passender en geaccepteerd eindproduct. Een positieve ontwikkeling hierin is dat bij veel burgerberaden er nu al een monitorgroep van deelnemers wordt ingesteld die ook op dit aspect de opvolging kan monitoren.